بازنمایی کارگزاران اجتماعی در نشریات دوره ی مشروطه از منظر گفتمان شناسی انتقادی

این پژوهش به بررسی شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در برخی از مطبوعات اوایل دوره ی مشروطه در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی می پردازد. تحلیل گفتمان انتقادی از جمله رویکردهای نوین در تجزیه و تحلیل گفتمان و متن است. این رویکرد، صورت نوین و توسعه یافته ی تحلیل گفتمان نقش گراست که علاوه بر بافت موقعیتی، مفاهیمی همچون قدرت و ایدئولوژی را نیز وارد تحلیل می کند تا تحلیل از سطح توصیف فراتر رفته و به سطح توجیه و تبیین برسد. در این پژوهش با استفاده از الگوی ون لیوون، متون انتخاب شده از 41 شماره از 8 نشریه ی سال های آغازین دوره ی مشروطه (صوراسرافیل، حبل المتین، مساوات، ندای وطن، مجلس، رهنما، صبح صادق، آیینه ی غیب نما)، به منظور یافتن شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در متون، تجزیه و تحلیل شده اند. همه ی این متون کم و بیش از مولفه های گفتمان مدار استفاده کرده اند. در این نشریات شیوه ی غالب در بازنمایی کارگزاران اعم از کلیه ی کارگزاران و موافقان و مخالفان مشروطه، با استفاده از مولفه های گفتمان مدار به ترتیب زیر است: تشخص بخشی، فعال سازی، تشخص زدایی، حـذف و منفعـل سازی. اصولاً کارگـزاران، انسان هایی فعال و پویا تصویرسازی شده اند. از سوی دیگر کارگزاران با پوشیدگی کم و صراحت بالا بازنمایی شده اند که این موضوع نشانگر فضای باز سیاسی آن سال هاست. در انجام این پژوهش علاوه بر تحلیل کیفی از بررسی کمی یعنی محاسبه ی بسامد و درصد مولفه ها و اعمال شیوه های آماری مجذور خی و فرمول نسبت استفاده شده است.